Duyusal İşlemleme Nedir ?
Duyusal entegrasyon ve işlemleme, sinir sisteminin duyulardan gelen mesajları alma ve bunları uygun motor ve davranışsal tepkilere dönüştürme biçimini ifade eder. İster bir sandviçi ısırıyor, ister bisiklete biniyor veya bir kitap okuyor olun, aktiviteyi başarıyla tamamlamanız, duyumların doğru bir şekilde işlenmesini gerektirir.
Çoğu insan için, duyuları (ses, dokunma, görme, hareket, konum, basınç, tat, koku, vb.) kaydetme, yorumlama ve bütünleştirme, vücut-beyin süreci o kadar sıradandır ki, genellikle fark edilmez. Duyusal deneyimlerimizi o kadar doğal karşılıyoruz ki, herkesin dünyayı farklı şekilde algılayıp deneyimlediğini fark edemiyoruz.
Çoğunluk için, duyusal bütünleme ve işlemlemedeki farklılıklar aktivite katılımlarını etkileyecek kadar kısıtlayıcı değildir. "tipik" yaşam tarzı seçimleri olarak kabul edilir.
Diğer insanlar için duyusal işlemlemedeki farklılıklar daha belirgindir. Dokunmaya, sese veya görmeye (veya üçüne birden) aşırı duyarlı olmaları olabilir; duruş farklılıkları, sandalyede oturmanın yorucu olduğu ve tüm dikkatlerini dağıtabildiği anlamına gelebilir; veya hareket için bir plan oluşturmak fazladan zaman ve destek gerektiriyor olabilir. Bu grup için esnek olmayan bir duyusal dünyaya uyum sağlamak yorucu, rahatsız edici ve zahmetli olabilir. Çoğu zaman bu grup, benzersiz duyu bütünleme profillerini keşfederek ve öğrenerek desteklenebilir.
Dünyayı benzersiz bir şekilde nasıl işlediklerini ve deneyimlediklerini, duyulara nasıl tepki verdiklerini, organize olduklarını ve eyleme geçtiklerini vb. keşfetmek, bu kendini keşfetme süreci sayesinde bireyler, çevrelerine ve sosyal bağlamlarına uyum sağlamayı öğrenebilirler. Aileleri, etkili saygılı destek stratejilerini öğrenebilir. Ayrıca bu durum Günlük Yaşam Aktivitelerini kısıtlayacak durumda olduğunda duyu bütünleme terapisinden de yararlanabilirler.
Bazı insanlar için, dünyada var olmanın ve hareket etmenin getirdiği duyumlar, beyin ve vücut düzeyinde o kadar bunaltıcı ve kafa karıştırıcıdır ki, kendilerini nadiren güvende hissederler. Bu grup için günlük duyusal deneyimler ve olaylar zehirli, tehlikeli, bunaltıcı, kafa karıştırıcı görünebilir. Düzensiz duyusal işlemleme, insan gelişimini birçok yönden raydan çıkarma veya bozma potansiyeline sahiptir. Duyusal bütünleme ve işlemlemedeki farklılıklar bu kadar aşırı olduğunda, buna genellikle duyusal işlemleme bozukluğu veya "duyu bütünleme işlev bozukluğu" denir. İnsanlar duyusal işlemleme hakkında konuştuklarında, bireyin gelişme, işlev görme ve katılma becerisine müdahale eden duyusal sinyallere yanıt verme ve bütünleştirmeye ilişkin sinir sistemi düzeyindeki düzensiz süreçlere atıfta bulunurlar.
Duyusal İşlemleme Bozukluğu (SPD), duyusal sinyaller algılanmadığında veya uygun yanıtlar halinde organize edilmediğinde ortaya çıkar. Öncü Ergoterapist eğitim psikoloğu ve sinirbilimci Anna Jean Ayres, PhD, Duyusal İşlemleme Bozukluğunu beynin belirli bölümlerinin duyusal bilgileri doğru yorumlamak için gereken bilgileri almasını engelleyen nörolojik bir "trafik sıkışıklığına" benzetti.
Duyusal İşlemleme Bozukluğu olan bir kişi, duyular yoluyla alınan bilgileri işlemeyi ve bunlara göre hareket etmekte zorlanır, bu da sayısız günlük görevi yerine getirirken zorluklar yaratır. Sakarlık, davranış sorunları, kaygı, depresyon, okul başarısızlığı ve diğer birçok sorun, etkili tedavi görmeyenleri etkileyebilir. Tedavi mevcuttur ve çevresel düzenlemeler her zaman mümkündür. Her 'vücut' gelişmek için sunmamız gereken en iyi desteği hak ediyor.
Duyusal İşlemleme Bozukluğu Tedavisi
Duyusal İşleme Bozukluğu yaygın olarak çocuklarda teşhis edilir, ancak tedavi görmeden yetişkinliğe ulaşan kişiler de önemli semptomlar yaşayabilir ve duyusal mesajları doğru ve uygun şekilde yorumlayamamalarından etkilenmeye devam edebilir.
Bu yetişkinler, iş, yakın ilişkiler ve eğlence ile ilgili rutinleri ve etkinlikleri yerine getirmekte zorluk çekebilirler. Duyusal İşlemleme Bozukluğu yaşayan yetişkinler hayatlarının büyük bir bölümünde mücadele ettikleri için depresyon, başarısızlık, sosyal izolasyon ve/veya diğer ikincil etkiler yaşayabilirler.
Duyusal İşleme Bozukluğu için etkili bir tedavi mevcuttur, ancak duyusal semptomları olan çok sayıda çocuğa yanlış teşhis konur ve/veya uygun olmayan şekilde tedavi edilir. Yetişkinliğe kadar devam eden tedavi edilmemiş duyusal işlemleme bozukluğu, bireyin evlilik, iş ve toplum, sosyal ortamlarında başarılı olma yeteneğini etkileyebilir.
