Çocukların Duyusal İhtiyaçlarını Anlamak ve Karşılamak

Çocukların duyusal ihtiyaçları, genellikle göz ardı edilen ancak önemli bir konudur. Duyusal ihtiyaçlar, çocukların çevreleriyle etkileşim kurma, öğrenme ve gelişme süreçlerinde kritik bir rol oynar. Duyusal uyaranlara verilen tepkiler, çocukların duygu durumlarını, davranışlarını ve katılımlarını etkiler.

Her zaman Hareket Halinde

Oyun alanında sürekli koşmaya eğilimli olan çocuklar, yapılar ve aktiviteler arasında sürekli geçişler yapan diğerlerinden daha hızlı olan çocuklar ve daha hareketli olan çocuklarda denge sisteminin duyusal bilgileri işlemlemesi ve ayırt etmesi ile ilgili zorluklar bulunabilir. Bu çocuklar sık sık yoğun duyusal bilgi içeren aktivitelere ihtiyaç duyarlar ve oyun alanında çok hareketlidirler. Çok cesur davranabilirler; tırmanma duvarında çok yüksek bir yere tırmanabilirler. Salıncakta çok hızlı döner, sallanır ya da oyun alanında çok risk alırlar.

Bunun Sebebi Nedir?

Denge sistemi (vestibüler sistem) hareket hissini, denge ve koordinasyonumuzu kontrol eder. Uyarılabilirlik seviyemiz, duygusal durumumuz ve günlük yaşam performansımız üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir.Çocuklarda denge sisteminin zayıf işlemleme yaptığını gösteren farklı durumlar vardır. Harekete karşı artmış tepkiselliği olan çocuklarda bu durum; yüksek yerlerden kaçınma ya da ayakların yere temas etmediği durumlarda gözlemlenen ciddi korkular veya baş aşağı durma vb aktivitelere aşırı duyarlı olma; kolayca dengeyi kaybetme, sarsak görünme, hızlı ya da rotasyonel hareketlerden kaçınma..vb şeklinde görülür. Harekete azalmış tepkiselliği olan çocuklarda ise bu durum sürekli hareket halinde olma, hızlı ve riskli aktiviteler içinde bulunma, mümkün olan en uzun süreli sallanma aktivitelerini tercih etme şeklindedir.

Ne yapabiliriz?

Denge sisteminin işlemlemesini desteklemek için açık alanlardaki hareketli aktivitelerden haftada birkaç kez yararlanabilirsiniz. Çocuklar denge sistemlerini geliştirmek için salıncakları, kaydırakları, hareketli köprüleri kullanabilirler.Çocuğunuzun salıncağı farklı şekillerde kullanıyor olmasına da dikkat etmelisiniz; sadece oturmak yerine yüz üstü yatarak da salıncağı kullanıabilir. Maymun barlarında baş aşağı durabilir ve tırmanma duvarlarına çıkabillir.

Yerçekimi Güvensizliği ve Harekete Aşırı Hassasiyet

Yerçekimi güvensizliği denge sistemi ile ilişkilidir, çocuğun baş pozisyonu değiştiğinde veya etrafta hareket halindeyken yüksek bir yere çıktığında ya da baş aşağı bir pozisyonda durduğunda çocuk rasyonel olmayan bir korku durumu yaşar. Bazı çocuklar korkmayabilirler ama harekete veya rotasyonlara hassasiyetleri vardır.

Bunun Sebebi Nedir?

Muhtemelen çocuğunuz, denge sisteminin bilgileri modüle etmesi ve ayırt etmesi ile ilgili zorluklar yaşıyor ve bu durum hareketten ya da yüksek yerlerden korkma ile sonuçlanı- yor. Yerçekimi güvensizliği olan çocukların hareketlere tolerans aralığı çok azdır ve hareketten korkarlar. Bulundukları her durumda hareketi kontrol etmeye çalışırlar. Salıncaklara, kaydıraklara ya da tırmanma barlarına gitmezler. Bazı çocuklar lineer (öne-geri, yukarı aşağı; aynı doğrultudaki) hareketler ile ilgili problem yaşamazlar fakat rotasyonel hareketlerden kaçınırlar. Yerçekimi güvensizliği olan çocuklar için en iyisi onları salıncakları, kaydırakları kullanma konusunda zorlamamaktır.

Ne yapabiliriz?

Çocuğunuzu rahatça oynayabildiği seviyede oyun için cesaretlendirin. Ona yavaşça ve zaman tanıyarak alışabileceği yeni yükseklikler sunun. Çocuğunuza duyusal oyunlar için kum veya suda fırsatlar sunun, tebeşirler kullanıp resimler çizin. Top yakalama oyunları oynayın.

Ağızlarına Nesneleri Yerleştirme

Dokunsal uyaranları işlemleme problemi olan bazı çocuklar, oyun alanlarındaki çakıl taşları, tahta çubuklar gibi nesneleri ağızlarına alıp çiğneyip, yutabilirler. Oyun materyal- lerini ağızlarına alarak oynamaya çalışırlar.

Bunun Sebebi Nedir?

Eğer çocuğunuz nesneleri yiyorsa, beslenme yetersizliğinden kaynaklanan “Pica” tanısını alabilir. Böyle bir davranış fark ederseniz en doğrusu profesyonel tıbbi bir müdahale almanızdır. Eğer çocuğunuz nesneleri yemeden sadece ağzına alıyorsa; dokunsal uyaranlara azalmış duyarlılığı olabilir ve ağzıyla daha fazla dokunsal uyaran arıyor olabilir. Ağız, vücuttaki en fazla dokunsal reseptörlere sahip bölümdür ve bu da beyine vücuttan ya da elden daha fazla dokunsal uyaran sağlar.

Ne yapabiliriz?

Çocuğunuzun ağzına nesleri almasını azaltmak için limon, değişik aromalı lolipop ya da yoğun tatlardaki yiyecekleri kullanarak onun dokunsal algısını güçlendirebilirsiniz. Sakız, çıtır-çerez vb çiğneyebileceği farklı alternatifleri oyun alanına getirebilir oyun sırasında yiyecek ya da içecek molaları verebilirsiniz.